Ścieżki edukacyjne w nauczaniu fizyki w kl. I-III gimnazjum - Wstęp
Międzyprzedmiotowe ścieżki edukacyjne są ważnym uzupełnieniem wiedzy uczniów zdobywanej w trakcie realizacji poszczególnych przedmiotów. Jednocześnie ścieżka zawiera pewne dziedziny wiedzy, których nie można przypisać jednemu przedmiotowi.
Realizacja ścieżki powinna spowodować nie tylko poszerzenie wiedzy, ale też wyrobienie pewnych nawyków oraz zdobycie umiejętności, jakie powinien mieć absolwent gimnazjum, np. poczucie odpowiedzialności za własne życie i zdrowie, świadomość istniejących zagrożeń. Wykształcone w ten sposób umiejętności, nawyki i kompetencje na pewno będą przynosić efekty w całym życiu. Jeśli bowiem ktoś raz nauczy się na przykład, jak bezpiecznie użytkować urządzenia zasilane energią elektryczną i będzie wiedział, czym grozi i jak unikać porażenia prądem, to wiedzę tę z pewnością będzie wykorzystywał w swoim życiu. Podobnych przykładów można by wymieniać wiele.
Realizacja poszczególnych ścieżek może przyczynić się do bardziej wszechstronnego rozwoju ucznia oraz do zwiększenia operatywności jego wiedzy. Jest to możliwe dzięki temu, że to samo zjawisko analizowane jest na różnych przedmiotach z różnych punktów widzenia, wykorzystując narzędzia i metody badawcze z różnych dziedzin. Znakomicie poszerza horyzonty myślowe i daje pełniejszy obraz rzeczywistości.
Podczas realizacji treści ścieżek należy stosować takie formy i metody, aby uczeń zdobywał informacje z różnych źródeł, zwracając uwagę na aktualność i rzetelność tych informacji. Do zdobywania informacji uczniowie mogą wykorzystywać internet. Samodzielne wyszukiwanie informacji przyczyni się dodatkowo do rozwijania zdolności samokształceniowych uczniów. Do przetwarzania i gromadzenia informacji warto wykorzystać metody i techniki komputerowe.
Podczas realizacji ścieżek należy szeroko wykorzystywać metody aktywne. Spowoduje to ożywienie działań uczniów oraz przyczyni się do rozwoju ich predyspozycji i zainteresowań.
Realizacja ścieżek wymaga nieustannego współdziałania wszystkich nauczycieli pod kątem korelacji międzyprzedmiotowych oraz w celu wyeliminowania treści dublujących się i uwzględnienia treści uzupełniających.
Na lekcjach fizyki w gimnazjum realizuję treści z następujących ścieżek:
- prozdrowotna,
- obrona cywilna,
- ekologiczna,
- filozoficzna.
Dział: Kinematyka
Temat lekcji
|
Ścieżki edukacyjne
|
Realizacja ścieżek
|
Względność ruchu
|
Edukacja filozoficzna
|
Pogłębianie rozumienia rzeczywistości poprzez dostrzeganie, że ruch jest pojęciem względnym.
|
Prędkość w różnych układach odniesienia
|
Obrona cywilna
|
Katastrofy drogowe i kolejowe. Obliczanie prędkości względnej przy zderzeniu czołowym i tylnym. Znaczenie ograniczenia prędkości.
|
Ruch jednostajnie zmienny - zadania
|
Obrona cywilna
|
Katastrofy drogowe i kolejowe. Związek między długością drogi hamowania pojazdów i prędkością początkową przy stałym opóźnieniu.
|
Dział: Dynamika
Temat lekcji
|
Ścieżki edukacyjne
|
Realizacja ścieżek
|
I zasada dynamiki
|
Edukacja prozdrowotna
|
Bezwładność ciał. Zastosowanie elementów zabezpieczających pasażera i kierowcę - pasy bezpieczeństwa.
|
II zasada dynamiki - zadania
|
Edukacja prozdrowotna
|
Obliczanie siły działającej na pasy bezpieczeństwa przy gwałtownym hamowaniu.
|
Ruch w polu siły ciężkości
|
Edukacja prozdrowotna
|
Obliczanie największej wysokości, z jakiej człowiek może bezpiecznie skoczyć.
|
Badanie siły tarcia
|
Edukacja prozdrowotna
|
Opis działania hamulców rowerowych, wyjaśnienie konieczności używania sprawnych hamulców ze względu na bezpieczeństwo jazdy.
|
Ruch po okręgu
|
Edukacja prozdrowotna
|
Ruch na zakręcie. Opisać doświadczenie pokazowe przeprowadzone w celu ustalenia związku wartości siły dośrodkowej zmasą i prędkością ciała oraz promieniem okręgu. Rola pasów bezpieczeństwa.
|
Dział: Układ Słoneczny
Temat lekcji
|
Ścieżki edukacyjne
|
Realizacja ścieżek
|
I i II prędkość kosmiczna. Loty w przestrzeń kosmiczną
|
Edukacja ekologiczna
|
Problem zaśmiecania kosmosu szczątkami rakiet pozostawianymi na orbitach okołoziemskich.
|
Świat wielkości kosmicznych
|
Edukacja filozoficzna
|
Różnica między światem rzeczywistym a światem fantazji -odległe obiekty widzimy takimi, jakimi one były wiele lat temu.
|
Dział: Przemiany energii
Temat lekcji
|
Ścieżki edukacyjne
|
Realizacja ścieżek
|
Praca jako proces zmiany energii mechanicznej ciała
|
Obrona cywilna
|
Katastrofy drogowe i kolejowe. Związek między prędkością a skutkami zderzenia.
|
Dział: Energia w zjawiskach cieplnych
Temat lekcji
|
Ścieżki edukacyjne
|
Realizacja ścieżek
|
Sposoby zmiany energii wewnętrznej
|
Edukacja ekologiczna
|
Przyczyny efektu cieplarnianego. Sposoby oszczędzania energii cieplnej w gospodarstwie domowym - podwójne okna, ocieplanie ścian.
|
Parowanie i wrzenie
|
Edukacja ekologiczna
|
Przyczyny kwaśnych deszczów.
|
Dział: Elektrostatyka
Temat lekcji
|
Ścieżki edukacyjne
|
Realizacja ścieżek
|
Elektryzowanie ciał
|
Obrona cywilna
Edukacja prozdrowotna
|
Wyładowania atmosferyczne, właściwości ostrzy, odkrycie piorunochronu, elektryzowanie cystern z benzyną w czasie jazdy.
Zachowanie się podczas burzy.
|
Dział: Prąd elektryczny
Temat lekcji
|
Ścieżki edukacyjne
|
Realizacja ścieżek
|
Prawo Ohma - zadania
|
Edukacja prozdrowotna
|
Ostrożność przy pracy z prądem elektrycznym - obliczanie maksymalnego bezpiecznego napięcia, przy którym człowiek nie ulega porażeniu prądem elektrycznym.
|
Skutki przepływu prądu elektrycznego
|
Edukacja prozdrowotna
|
Stosowanie bezpieczników i wyłączników.
|
Praca i moc prądu
|
Edukacja ekologiczna
|
Obliczanie ilości i kosztu zużytej energii w gospodarstwie domowym - konieczność oszczędzania.
|
Dział: Magnetyzm
Temat lekcji
|
Ścieżki edukacyjne
|
Realizacja ścieżek
|
Badamy przestrzeń wokół przewodników, przez które płynie prąd.
|
Edukacja prozdrowotna
|
Szkodliwy wpływ pola magnetycznego przewodów elektrycznych na organizm człowieka
|
Dział: Indukcja elektromagnetyczna
Temat lekcji
|
Ścieżki edukacyjne
|
Realizacja ścieżek
|
Zasada działania transformatora
|
Edukacja ekologiczna
|
Zagrożenia dla środowiska wynikające z produkcji i transportu energii elektrycznej.
|
Dział: Drgania i fale mechaniczne
Temat lekcji
|
Ścieżki edukacyjne
|
Realizacja ścieżek
|
Hałas jako zjawisko szkodliwe
|
Edukacja prozdrowotna
|
Ochrona przed hałasem.
|
Dział: Optyka
Temat lekcji
|
Ścieżki edukacyjne
|
Realizacja ścieżek
|
O promieniowaniu elektromagnetycznym
|
Edukacja ekologiczna
Edukacja prozdrowotna
|
Przyczyny i skutki niepożądanych zmian w atmosferze – dziura ozonowa.
Ochrona przed promieniowaniem ultrafioletowym.
|
Dział: Elementy fizyki jądrowej
Temat lekcji
|
Ścieżki edukacyjne
|
Realizacja ścieżek
|
Zjawisko promieniotwórczości naturalnej
|
Edukacja prozdrowotna
Obrona cywilna
|
Ochrona przed promieniowaniem jądrowym.
Źródła promieniowania jądrowego i jego skutki.
|
Rozszczepienie jądra atomowego, energia jądrowa
|
Edukacja ekologiczna
|
Energetyka jądrowa – bezpieczeństwo i składowanie odpadów.
|
Leszek Łoboś
Nauczyciel gimnazjum